Boyunda omurilik kanalı daralması (Servikal dar kanal)
Omurgamız vücudumuzu taşıyan ve dik durmasını sağlayan, adeta bir binanın kolonu gibi görev gören bir yapıdır. Diğer önemli bir görevi ise omurların ortasında bulunan ve “omurilik kanalı” veya “spinal kanal” olarak adlandırılan içinden omuriliğin geçtiği kanalı da içermesidir. Omurga, içinden geçen omuriliği bir kafes gibi sarar ve korur. İşte bu omurilik kanalının boyun bölgesinde biraz sonra bahsedeceğimiz sebeplerle daralması sonucu içindeki omurilik ve kollara-bacaklara giden sinirlerin sıkışması omurilik kanal daralması, boyun kanal daralması ya da servikal dar kanal olarak bilenen hastalığın ortaya çıkmasına neden olur.
Boyun bölgemizde 7 adet omur vardır ve başımızı taşırlar. Bu omurlar arasında hareket etmeyi sağlayan ve üst seviyelerden gelen yükü emerek düzgün bir şekilde alt seviyelere iletilmesini sağlayan disk denen lastik kıvamında yastıkçıklar bulunmaktadır. Ayrıca omurları birbirine bağlayan eklemler ve çok sağlam ligamanlar bulunur. Zamanla özellikle 50 yaşından sonra diskler elastikliğini kaybeder, ligamanlar ve eklemler kalınlaşır, kemik yapılar daha kaba hale gelir. Tüm bu dejenerasyon (bozulma) süreci boyunda omurilik kanalının daralmasına ve içinden geçen omurilik ve sinirlerin baskı altında kalıp normal görevini yapamamasına neden olur.
Boyun omurlarının içinden geçen omurilik çok değerlidir. Çünkü içinde hem kollarımızı, hem vücudumuzu hem de bacaklarımızı kontrol eden sinir lifleri vardır. O halde boyun bölgesindeki omurilikte oluşacak bir problem hem kolları hem bacakları etkileyecektir.
Boyunda omurilik kanalı daralması olan hastalarda, omuriliğe bası sonucu çok farklı şikâyetler görülebilir. En sık karşılaşılan yakınma, kollarda uyuşma, dermansızlık, vücuda yayılan elektriklenme hissi ve en önemlisi ellerde beceriksizliktir. Hastalar tipik olarak “ellerim her geçen gün beceriksizleşiyor, düğme iliklemekte, kaşık-bıçak kullanmakta, dişimi fırçalamakta, tıraş olmakta zorlanıyorum” derler. Bacaklarda da problem ortaya çıkabilir. Yürürken bacakların dermanının kesilmesi veya kasılma hissi, dengesizlik gibi şikâyetler olabilir. Tablo omurilik üzerine olan basının şiddeti ve süresi ile direkt ilişkilidir. Uzun süre bası altında kalan omurilikte zamanla kısmi veya tam zedelenme ortaya çıkabilir.
Boyun fıtığı ile boyun kanal daralması birbirinden farklı hastalıklardır. Boyun fıtığında sağ veya sol kola giden tek bir sinir sıkışırken, boyun omurilik kanalı daralmasında hem kol hem bacağa giden tüm sinirler birden sıkışır. Bu sebeple genellikle her iki kolda ve her iki bacakta birden uyuşma olur. Boyun fıtığında kol ağrısı ön planda iken, kanal daralmasında kollarda ve bacaklarda kuvvetsizlik ve beceriksizlik ön plandadır. Boyun fıtığı daha çok genç ve orta yaşlarda, kanal daralması ileri yaşlarda görülür.
Boyunda omurilik kanalı daralmasının en dramatik yönü ise tablonun genellikle ilerleyici olmasıdır. Her ne kadar ilaç tedavisi ve fizik tedavi uygulanabilse de bu tabloyu geçici olarak biraz düzeltebilir ama gidişatı değiştirmez. Yapılması gereken ameliyat ile kanalın genişletilmesi ve sinirlerin rahatlatılmasıdır. Zira eğer omurilik basısı devam ederse omurilikte oluşacak fonksiyon kaybı genellikle geri dönüşümsüzdür ve çünkü omuriliğin kendini tamir etme özelliği yoktur.
Tanı öncelikle detaylı bir nörolojik muayene ve sonrasında boyun MR incelemesi ile konulur. Aynı zamanda EMG denilen sinir iletim çalışmaları yardımcı olabilir. Tüm bulgular şikâyetlerle örtüşmek zorundadır. Aynı tabloyu taklit eden birçok nörolojik hastalık vardır. Bu durumda hastalıkları birbirinden ayırt etmek için nöroloji uzmanından yardım alınabilir.
Boyunda omurilik kanalı daralmasında hastanın yaşı, genel durumu, omuriliğe neyin bası yaptığına göre ameliyat çeşidine karar verilir. Boyunun ön tarafından veya enseden girilerek ameliyat yapılır. Alınan kemik ve ligamanların yerine, onların görevini yapacak metal enstrumanlar (platin) ve kemik greftleri konulması gerekir. Uygun vakalarda platin gerekmeksizin de ameliyat uygulanabilir. Benim hastalara önerim, bu tercihi doktorunuza bırakmanızdır. Tecrübeli bir cerrah gerekeni yapacaktır. Ne eksik, ne fazla…
Bu ameliyatlarda birinci hedef tablonun kötüye gidişini durdurmaktır. Kısmen düzelme de gözlenebilir. Ancak omurilikte zedelenme var ise ve uzun süredir devam eden artık oturmuş şikâyetler varsa bunlarda tamamen düzelme olmayabilir. Çünkü omurilikte bası nedeniyle sersemleyen hücreler toparlayacaktır ancak tamamen kaybedilen hücreler geri canlanmayacaktır.
Hastaların çoğunun yaşlı olması nedeniyle, hasta ve hasta yakınları bu ameliyatlara korku ile yaklaşırlar. Bence bu ameliyat için geç kalınmasından korkulması gerekir. Çünkü her geçen gün ilerleyen tablo bir süre sonra insanın en önemli yaşam kalitesi olan kollarını kullanma ve yürüme becerisinin kaybına kadar varabilir.
Vaka Örneği: Servikal Dar Kanal (Korpektomi ve füzyon)
43 yaşında bayan hasta kollarda kuvvetszilik ve ellerde beceriksizlik ile başvurdu. Boyun MR incelemesinde boyun omurilik kanalında darlık ve buna bağlı omurilikte sıkışıklık tespit edildi. Muayenensi de bu görüntüye paraleldi. Ameliyat yapıldı. Omurilik baskısına neden olan boyun omurgası temzilendi ve bu bölgeye bir metal kafes yerleştirildi. Aynı zamanda ön tarafa bir plak konularak sistem kuvvetli hale getirildi. Ameliyat sonrası hastanın şiakyetleri tamamen düzeldi.
Vaka Örneği: Servikal Dar Kanal (laminektomi+ posterior enstrumantasyon)
77 yaşında bayan hasta tekerlekli sandalyede yürüyememe, kollarda beceriksizlik şikayetleri ile başvurdu. Muayenesinde hem kollarda hem bacaklarda kuvvetsizliği vardı. Boyun incelemelerinde omurilik kanalında darlık ve omurilik üzerine baskı olduğu görüldü. Bu hastaya yaşı ve ek hastalıkları göz önünde bulundurularak enseden ameliyat edilmesine karar verildi. Ameliyatta dar omurilik kanalı genişletildi ve boyunun sağlamlaştırılması amacıyla platin takıldı. Ameliyat sonrası Hastanın kötüye gidişi durdu. Fizik tedavi sonrası yürüyebilir ve kendi işlerini görebilir hale geldi.
